Παραδοσιακός γάμος στην Κοζάνη

        Σε παλαιότερους καιρούς οι γάμοι γίνονταν με προξενιό το οποίο κανόνιζαν οι γονείς των νέων.

        Ακολουθούσε ο αρραβώνας και σε διάστημα μικρότερο του ενός χρόνου ο γάμος, ο οποίος συνήθως γινόταν κατά τον χειμώνα – κατά τις εορτές Χριστουγέννων – Φώτων- λόγω του ότι όλοι οι κάτοικοι συγκεντρώνονταν στο χωριό από την ξενιτιά.

        Ο γάμος γινόταν την Κυριακή, αλλά οι ετοιμασίες ξεκινούσαν μερικές μέρες πριν

        Την Τετάρτη έπιαναν τα προζύμια στο σπίτι του γαμπρού. Την Πέμπτη, ζύμωναν τα ψωμιά που θα χρειαστούν για το γάμο. Την ίδια μέρα στο σπίτι της νύφης έπιαναν τα προζύμια με χορούς και τραγούδια από κορίτσια και γυναίκες.

        Την Παρασκευή, ο γαμπρός έστελνε στη νύφη τη κουλούρα (ψωμί ζυμωμένο με μέλι). Στο σπίτι της νύφης παρουσιαζόταν η προίκα σε συγγενείς και φίλους και ύστερα την τακτοποιούσαν σε μπαούλο.

        Δύο παιδιά με κόφα ή τσιότρα στολισμένη με λουλούδια πηγαινοέρχονταν σ' όλο το χωριό και καλούσαν συγγενείς και φίλους στο γάμο

        Το Σάββατο το βράδυ οι συγγενείς των νεόνυμφων μαζεύονταν στα σπίτια του γαμπρού και της νύφης όπου έτρωγαν και γλεντούσαν με συνοδεία λαϊκών οργάνων. Από το σπίτι του γαμπρού όταν τελειώσει το γλέντι, πήγαιναν όλοι οι παρευρεθέντες στην πλησιέστερη βρύση κι έφερναν νερό για να λούσουν το γαμπρό.

        Την Κυριακή το πρωί οι μπράτιμοι ή αλλιώς αδελφοποιτοί συγκεντρώνονταν στο σπίτι του γαμπρού και με τη συνοδεία λαϊκών οργάνων πήγαιναν στο σπίτι της νύφης κι έπαιρναν τα προικιά. Βάδιζαν δεξιά κι έπρεπε το το ζώο του κάρου που θα μετέφερε την προίκα να είναι αρσενικό, ώστε το πρώτο παιδί που θα γεννηθεί θα είναι αγόρι.

        Το έθιμο επέβαλλε στους μπράτιμους για να πάρουν τα προικιά της νύφης ήταν αναγκασμένοι να πληρώσουν τις φίλες της.

        Στη συνέχεια οι μπρατίμοι με το γαμπρό πήγαιναν κι έφερναν το νουνό παραλαμβάνοντας και το αρνί ψητό ή γκιβέτσι, το οποίο έτρωγαν τα χαράματα της Δευτέρας.

        Αφού γίνει το ξύρισμα του γαμπρού, παρουσία συγγενών και φίλων, αποχαιρετούσε τους γονείς του και ξεκινούσαν για το σπίτι της νύφης σε πομπή. Μόλις ο γαμπρός διάβαινε την εξώθυρα έριχνε ένα γεμάτο νομίσματα μήλο δύναμη ώστε να περάσει τη σκεπή του σπιτιού, το οποίο πλήθος παιδιών ορμούσε για να το αρπάξει

        Ένας μπράτιμος πήγαινε στο δωμάτιο της νύφης της πρόσφερε τη σκέπη (πέπλο) και την πόδενε (της φόραγε τα παπούτσια), ενώ φιλοδωρούσε τις φίλες της για να περάσει.

        Ο αδελφός της νύφης ή άλλο στενό συγγενικό πρόσωπο έζωνε το γαμπρό με ζωνάρι ή μεταξωτό μαντήλι. Η νύφη αποχαιρετούσε τους γονείς της ενώ οι παριστάμενοι έλεγαν συγκινητικά τραγούδια. Η πεθερά έχυνε λίγο κρασί στο κατώφλι για να περάσει η νύφη.

         Η νύφη έβγαινε κρατώντας στο δεξί ένα ποτήρι κρασί και ένα αντικείμενο ασημένιο, κι αφού έπινε τρείς φορές πετούσε πίσω το ποτήρι να σπάσει.

        Η πομπή ξεκινούσε για την εκκλησία οπού η νουνά με άλλους συγγενείς περίμενε τη νύφη. Την άφιξη της νύφης ανάγγελλαν οι σχαριάτηδες κι έπαιρναν φιλοδώρημα. Ο νουνός ερχόταν καβάλα στο άλογο και, μόλις έφτανε έξω από την εκκλησία, έσπαζε πάνω από το κεφάλι κουλούρα και τα κομμάτια τα πετούσε κι όσοι νέοι και νέες κατόρθωναν να αρπάξουν ένα κομμάτι έλεγαν ότι γρήγορα θα έχουν και αυτοί σειρά για να παντρευτούν.

        Όταν τέλειωνε η στέψη, η νουνά συνόδευε έξω απ' την εκκλησία τα νιόπαντρα ρίχνοντάς τους κριθάρι. Κριθάρι επίσης πετούσαν και κατά την διάρκεια της στέψης στο “χορό του Ησαΐα.

        Ακολουθούσε χορός στην πλατεία κι έπειτα στο σπίτι του γαμπρού μέχρι τα ξημερώματα της Δευτέρας οπότε «έβγαζαν τη νύφη στο πηγάδι».

        Την επόμενη Κυριακή γίνονταν τα «πιστρόφια», επίσκεψη του ζευγαριού στο σπίτι της νύφης.