Κλήδονας

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας βλέπουμε τις νεαρές γυναίκες να ανησυχούν και να βιάζονται για τον γάμο τους, για να μη ¨μείνουν στο ράφι¨, όπως λέγεται. Ευτυχώς αυτή η νοοτροπία εξασθένισε κατά το πέρασμα του χρόνου και πλέον, εκτός κάποιων εξαιρέσεων, οι γυναίκες παντρεύονται κατά βούληση και όχι κατ΄ ανάγκη.

Λόγω της παλιάς αυτής νοοτροπίας έχουν δημιουργηθεί πολλά έθιμα σχετικά με την αναζήτηση και την εύρεση του συζύγου. Ένα από αυτά είναι και το έθιμο του Κλήδονα. Ο Κλήδονας χρονολογείτε από αρχαιοτάτων χρόνων, όταν ακόμη χρησιμοποιούσαν αυτή την μαντική μέθοδο για πολλούς σκοπούς και όχι μόνο για τις ερωτικές υποθέσεις. Πολλές φορές έχει ζητηθεί, ή και απαιτηθεί, η κατάργηση αυτού του εθίμου αλλά οι μετατροπές που έχουν γίνει σε αυτό το έχουν κάνει πλέον αποδεκτό από την θρησκεία μας.

Η λέξη ¨ο κλήδονας¨ προέρχεται από την λέξη ¨η κλήδων¨ όπου στην αρχαία Ελλάδα έτσι ονόμαζαν τις ασυνάρτητες και χωρίς σαφή λογική λέξεις ή κινήσεις που γίνονταν κατά την διάρκεια της απόδοσης ενός χρησμού, της προφητείας. Προχωρώντας στους αιώνες βλέπουμε τη λέξη αυτή να συνδέεται με μια λαϊκή τελετουργική και μαντική διαδικασία που οι νεαρές κοπέλες αναζητούν μέσω αυτής τον μέλλοντα σύζυγό τους. Το έθιμο αυτό έχει παραμείνει έως και τις μέρες μας σαν ένα νεανικό παιχνίδι και σαν ημέρα τέλεσής του έχει οριστεί η 24η Ιουνίου, η ημέρα της γέννησης του χριστιανού προφήτη του Ιωάννη του Προδρόμου.

Το τελετουργικό του εθίμου λοιπόν έχει ως εξής:

Δυο – τρεις μέρες πριν την 24η Ιουνίου τα κορίτσια της γειτονιάς μαζεύονται και αποφασίζουν σε ποιό σπίτι θα ανοιχτεί ο Κλήδονας.

Την 23η Ιουνίου, το απόγευμα, ένα κορίτσι ή αγόρι, που ζουν και οι δύο γονείς του, πηγαίνει και γεμίζει ένα δοχείο με νερό. Αυτό το νερό είναι από πηγή ή πηγάδι ή αν δεν υπάρχει κάτι τέτοιο κοντά, τότε πρέπει να είναι από τρεις διαφορετικές βρύσες.

Κατά την μεταφορά αυτού του δοχείου το παιδί θα πρέπει να μη μιλήσει, να μη βγάλει ούτε λέξη, για κάνένε λόγο. Αν μιλήσει τότε πρέπει να χύσει το νερό και να ξανακάνει την διαδικασία από την αρχή. Το νερό στον Κλήδονα πρέπει να είναι ¨αμίλητο¨ ή ¨νερόν άκριτον¨ όπως λέγεται.

Στο σπίτι το νερό μεταγγίζεται σε δοχείο με μικρό άνοιγμα και τα κορίτσια τοποθετούν μέσα ένα αντικείμενο ή ένα μήλο ειδικά σημαδεμένο η καθεμιά τους.

Το δοχείο σφραγίζεται και σκεπάζεται με ένα κόκκινο πανί ή μαντίλι. Στη συνέχεια τοποθετούν στεφάνια γύρω του με φύλλα από λυγαριά, δάφνη, μυρτιά τα οποία έχει κόψει παρθένα που ζουν και οι δυο γονείς της.

Μετά τη δύση μετακινούν το δοχείο σε εξωτερικό χώρο για να το βλέπει το φεγγάρι και ο έναστρος ουρανός και να ¨αστριστεί¨. Το τοποθετούν στην ταράτσα, και κατά προτίμηση στο δώμα αν έχει, ή την αυλή του σπιτιού, κάτω από τις τριανταφυλλιές για να είναι όμορφες και ευωδιαστές οι νύχτες των ζευγαριών.

Το βράδυ φυλλάσεται με βάρδιες και οι κοπέλες που τελειώνουν την βάρδια και πέφτουν για ύπνο θα δουν τον μέλλοντα σύζυγό τους.

Πριν την ανατολή το δοχείο μεταφέρεται μέσα από το ίδιο άτομο που έφερε το νερό από την αρχή. Μετά το μεσημέρι μαζεύονται τα κορίτσια για να ανοίξουν τον Κλήδονα. Εκεί το ίδιο άτομο που έχει μεταφέρει το νερό ανοίγει τον Κλήδονα και βγάζει τα αντικείμενα ένα ένα. Για κάθε ένα από αυτά μια μαντινάδα - προφητεία λέγεται εμπνευσμένη από το αντικείμενο που έχει βγει.

Στην συνέχεια, και βάση του εθίμου με τις φωτιές ανήμερα του Άι – Γιάννη όπου καίμε και το Μαγιάτικο στεφάνι, τα κορίτσια και τα αγόρια πηδάμε αντικριστά τις φωτιές που είναι αναμμένες σε κάθε γειτονιά. Όσο πιο ψηλά πηδήξουν τόσο καλύτερα θα είναι, μεγαλύτερη τύχη και ευημερία θα έχουν.